Henriëtte Mooren-van den Boomen is directeur van Theater & Sociaal Cultureel Educatief Centrum ’t Mozaïek in Wijchen. Onder haar leiding heeft ’t Mozaïek een belangrijke rol verworven als ontmoetingsplek met een maatschappelijke en culturele functie. Onlangs kreeg het multifunctionele centrum groen licht voor een grootschalige verduurzaming, met grote financiële steun vanuit de gemeente Wijchen. In dit interview vertelt Henriëtte hoe dit proces is verlopen, welke lessen zij heeft geleerd en welke tips zij heeft voor andere podiumdirecteuren.
Henriëtte vertelt dat 't Mozaïek ook wel bekend staat als ‘het kleurrijke huis van Wijchen’:
't Mozaïek is een laagdrempelige ontmoetingsplek met een focus op cultuur, welzijn en maatschappelijke impact. Het theaterdeel is slechts een onderdeel van het geheel, dat een multifunctionele accommodatie van 12.000 m² omvat. In de accommodatie zit onder andere een bibliotheek, een welzijnsorganisatie, een afdeling van het sociaal Team van de gemeente, een dans- en een theaterschool, VluchtelingenWerk, een huisartsenpost, een juridisch loket en diverse fysiotherapeuten. Binnenkort nemen ook het JGZ en een verloskundigenpraktijk hun intrek in ons pand. Bij het opzetten van nieuwe projecten of evenementen hebben we de kennis, contacten en bijeenkomstruimten vaak zelf al in huis.
Jullie hebben nu een grote verduurzamingsslag gemaakt. Hoe hebben jullie de gemeente overtuigd om zo’n grote investering in de verduurzaming van ’t Mozaïek te doen?
Dat was een lang traject, waarbij we vanaf 2020 hebben gelobbyd voor financiële steun van de gemeente. Het Mozaïek scoorde energetisch relatief slecht ten opzichte van andere Wijchense gebouwen, en dit hebben we gebruikt als argument. Het Mozaïek heeft namelijk een gemiddelde score op label C - dit komt wel voornamelijk omdat bouwdeel A slecht scoort, namelijk op label G. Vanaf 1 januari 2023 mogen kantoorruimten niet meer verhuurd worden als ze niet minimaal voldoen aan label C. Ook dit maakte ingrijpen noodzakelijk en urgent. De gemeente heeft op ons aandringen daarna zelf het initiatief genomen om aanspraak te maken op de DUMAVA-regeling van het Rijk en op die manier een extra miljoen binnengehaald.
Drie aspecten waren voor ‘t Mozaïek vervolgens essentieel:
- Inspelen op de noodzaak vanuit wetgeving, zoals de verplichting voor energielabel C en een gezond werkklimaat.
- Een goede verstandhouding met het ambtelijk apparaat, onder meer d.m.v. een unieke Green Lease-overeenkomst, waarin concrete afspraken staan over energiebesparing en terugbetaling. Dit hielp ons om 9,3 miljoen euro goedgekeurd te krijgen van de gemeente.
- Tempo maken en snel schakelen, waardoor we prioriteit wisten te krijgen boven andere te verduurzamen gebouwen.
Bureau Synarchis speelde hierbij ook een grote rol door de maatschappelijke meerwaarde van 't Mozaïek aan te tonen. Synarchis startte in 2022 een onderzoek binnen 't Mozaïek, door interviews af te nemen met huurders, medewerkers en bezoekers. Mede dankzij dit onderzoek werd duidelijk hoe belangrijk financiële steun vanuit de gemeente was om te blijven voldoen aan de maatschappelijke behoefte en om de onderlinge versterking van de functies binnen 't Mozaïek te behouden. Uiteindelijk werd dus een investering van 9,3 miljoen euro goedgekeurd, waarmee het gebouw binnenkort zal voldoen aan energielabel A++.
Welke rol speelde de gemeente hierin?
We hebben in Wijchen een goede band met de gemeente en ook hierin heeft de gemeente ons ondersteund, omdat ze onze maatschappelijke meerwaarde erkent. Ze zien ons niet als een organisatie die steeds de hand ophoudt, maar als een partner die ook zelf initiatieven neemt. We zijn bijvoorbeeld succesvol in het aanvragen van subsidies, zoals via het VSB Fonds, het Cultuurfonds, het Oranje fonds, het Fonds Podiumkunsten en ten tijde van corona ook voor wat betreft de regelingen die toen van toepassing waren. Daarnaast hebben we ook nog sponsoren, vrienden en steun van o.a. de Lions en de Rotary.
Hoe houd je die relatie met de gemeente goed?
Dat is een kwestie van geloofwaardigheid en vertrouwen opbouwen. Laat zien wat je doet, wees proactief en blijf in gesprek. We hebben contact met meerdere ambtenaren en wethouders, waarbij één ambtenaar de ‘accountmanager’en dus het belangrijkste aanspreekpunt is. Soms moet je zelf initiatief nemen, zoals ideeën aandragen of vragen stellen over hun prioriteiten. Het helpt ook dat de gemeente ziet dat wij meer doen dan alleen professionele voorstellingen programmeren. We verbinden cultuur met welzijn, bijvoorbeeld door talentontwikkeling voor jongeren of activiteiten tegen eenzaamheid voor ouderen.
Zie je jezelf dan nog wel als theater?
Niet alleen. Ik zie ons meer als maatschappelijk-cultureel ondernemer. Dat maakt onze positie sterk. Het theater is verweven in het pand, maar onze maatschappelijke functie staat centraal. We laten zien dat we niet als een traditioneel theater opereren, maar het theater inzetten om op maatschappelijk gebied onze nek uit te steken.
Zie je een bredere verschuiving bij gemeenten in hoe ze theaters zien?
Absoluut. Het draait steeds meer om de maatschappelijke meerwaarde. Veel theaters doen al veel op sociaal-maatschappelijk gebied, maar dragen het nog niet genoeg uit. Dat is een gemiste kans in de relatie met gemeenten. Hierbij wil ik wel meegeven dat je als podium niet slechts moet praten over wat je wilt doen, maar het eerst uitvoeren en zichtbaar maken. Gemeenten hebben niet veel aan beloftes, ze zien graag meetbare resultaten.
Wat zou je andere theaters adviseren als het gaat om financiële steun verwerven (bij de gemeente)?
Richt je op de maatschappelijke functie van je theater. Het gaat bij podia nu nog vaak over de programmering, de professionaliteit van de voorstellingen, ‘kunst met een grote K'. Maar het doel wat hierachter zit is veel belangrijker; maatschappelijk bijdragen. Bijdragen aan ontmoeting, bijdragen aan het welzijn van mensen, nieuwe inzichten bewerkstelligen, enzovoorts. Gemeenten willen ook bijdragen aan het welzijn van hun inwoners, en als podium kun je hier perfect op inspelen. Ik ben ervan overtuigd dat iedere ambtenaar en wethouder ook de insteek heeft om goed te willen zijn voor de gemeenschap. Als je op diezelfde insteek aanhaakt, ben je door gemeenschappelijke grond al een heel eind. Zie de gemeente als samenwerkingspartner, niet als tegenpartij. Met die insteek kun je veel bereiken.
Eind 2025 moet de hele verbouwing afgerond zijn (in totaal 1,5 jaar). Hoe zie je de toekomst van ‘t Mozaïek?
’t Mozaïek ziet het primair als haar missie om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de samenleving en daarmee aan het welzijn van mensen. Wij willen een plek zijn en blijven waar vertier, bezinning, ontmoeting en ondersteuning hand in hand gaan. Deze missie geldt niet alleen voor onze huidige locatie aan de Campuslaan, maar ook voor de MFA’s die op verzoek van de gemeente in de nabije toekomst onder het beheer van ’t Mozaïek gaan vallen.
