De genomineerden voor De Zwanen en De Jonge Zwanen 2023 zijn bekend! De VSCD Dansprijzen worden uitgereikt tijdens het Nederlandse Dansdagen Gala op vrijdag 29 september om 20:00 in Theater aan het Vrijthof in Maastricht.
DARKMATTER - Cherish Menzo en Camilo Mejía Cortés - fotografie: Bas de Brouwer
De Zwanen worden uitgereikt tijdens het Nederlandse Dansdagen Gala. Sinds vorig jaar wordt deze feestelijke avond versterkt met de uitreiking van De Jonge Zwanen voor dansproducties voor een jong publiek. De Jonge Zwanen zijn op initiatief van het gehele jeugddansveld tot stand gekomen, als erkenning voor de kwaliteit en het innovatieve vermogen van de jeugddans.
Alle genomineerde gezelschappen, choreografen en dansers hebben volgens de jury’s in het afgelopen seizoen 2022-2023 een uitzonderlijke artistieke kwaliteit geleverd.
Genomineerden Zwaan meest indrukwekkende dansproductie 2023
Avatāra van Duda Paiva en Shailesh Bahoran (Duda Paiva Company & Illusionary Rockaz Company) Avatāra heeft de jury zeer geraakt. De organische mix van de poppen van Duda Paiva en de menselijke dansers van IRC overtuigt volledig en vormt een ideale vertolking van het gegeven van een zelfgecreëerd alter ego. De makers laten veel ruimte voor de eigenheid van iedere danser, waarbij de interactie met de poppen indrukwekkend is. Deze prachtige, op maat gemaakte, danspartners versterken de belangrijkste kenmerken van het zelf geconstrueerde ‘ik’ en dagen de dansers uit om dat lichamelijk te doorvoelen. In een spiegelpaleis van identiteiten toont Avatāra ontroerende, beklemmende, spannende en humoristische invalshoeken op het lichaam en de ups-and-downs in het leven.
DARKMATTER van Cherish Menzo (GRIP, Frascati Producties, i.s.m. De Coproducers) De jury is omvergeblazen door de rauwe, onontkoombare oerknal die DARKMATTER is. Cherish Menzo bouwt met dit werk voort aan een bijzondere signatuur, die dieper gaat dan dans alleen. Met haar onbarmhartige esthetiek laat deze voorstelling de kijker in elke vezel voelen dat het afwerpen van de koloniale blik geen uitstel meer verdraagt. De lichamen van Menzo en Camilo Mejía Cortés nemen hier en nu de ruimte in en vullen die met hun stemmen en woorden, hun lichamen en hun zeer effectieve vervreemdende fysieke taal. Met haar gestaag uitdijende, trage choreografie schept DARKMATTER een nieuw universum waar nieuwe kosmische wetten gelden.
CONTROLE van 155 (155 & Maas theater en dans) Met CONTROLE, een dertigerscrisis op de loopband, onderzoeken de makers van 155 hun eigenwijs-grappige choreografische stijl verder. De jury is onder de indruk van deze intelligent doordachte, maar haast laconiek uitgevoerde slapstick-act door zes besnorde jongemannen zonder fysieke vrees. In een speelse mix van hiphop-idiomen, filmtrucs en het betere stuntwerk vliegen de kamerplanten én de mannen over de rollende speelvloer. Daarbij gaan de makers de kwetsbaarheid niet uit de weg en tonen ze de veerkracht van de groep. Aantrekkelijk verpakt in kolder, speelplezier en met alle ruimte voor interactie met het publiek, kent CONTROLE volgens de jury een unieke kwaliteit.
Genomineerden Zwaan meest indrukwekkende dansprestatie 2023
Giorgi Potskhishvili voor zijn rol in De Groene Tafel (Het Nationale Ballet) Als door een magneet werd het oog van de jury getrokken door Giorgi Potskhishvili’s glasheldere vertolking van de dood in Kurt Jooss’ De Groene Tafel, uit het programma Shadows bij Het Nationale Ballet. Potskhishvili’s performance in dit expressieve anti-oorlogsstuk uit 1932 heeft een krachtige aardsheid. Zijn stampende ritmes maken je met elke bons bewust van het hier en nu. Onverbiddelijk haalt hij iedereen op die sterven moet; met haast sensuele tederheid, sluipend vanuit het donker, of met groot vertoon van kracht, maar altijd ontzagwekkend. De heren aan hun vergadertafel mogen denken dat de macht hun speeltje is, maar Potskhishvili’s dood heeft de beslissende stem.
Patricia van Deutekom voor haar rol in La Despedida (LAVA Collective) De jury werd in het hart geraakt door de kracht van Patricia van Deutekom in La Despedida van LAVA Collective, over de kantelmomenten in een mensenleven. Terwijl haar mededanseressen strijden als in de tijd van haar overleden partner, choreograaf Jens van Daele, rent Van Deutekom. Ze bevindt zich buiten de actie en rent op de plaats. Alles gaat door, terwijl alles anders is. Wanneer ze zichtbaar uitgeput toch de dansvloer opstapt, incorporeert ze in haar danstaal nog wel het bekende gooien, duwen, vallen en sleuren, maar legt daarin nieuwe accenten en nuances. Met nieuwe ogen kijkend naar het bewegende lichaam werpt Van Deutekom zichzelf opnieuw het dansveld in.
Liam McCall voor zijn rol in Dorian (Het Nationale Ballet & ISH Dance Collective) Met een indrukwekkende mix van vloeiend uitgevoerde b-boy tricks, poëtische vertelkracht en eigen charme kleurt Liam McCall volgens de jury zijn rol als de manipulatieve Henry in Dorian van ISH en Het Nationale Ballet. Iedere danser met wie McCalls Henry in aanraking komt, krijgt een zwieper van zijn intrigerende fysieke en mentale kracht. Dorian trekt hij de afgrond in met een glimlach en de verleiding van hun versmeltende ballet- en b-boyidiomen. De ruimte om hem heen lijkt soms te krimpen door de zuigende werking van zijn draaiingen en snel voetenwerk. Liam McCall bewijst zich als gezichtsbepalende danser binnen een generatie die met gemak door alle stijlen heen beweegt.
De Dansjury 2022-2023 bestaat uit:
- Joery Wilbers (voorzitter), directeur De Domijnen, Sittard
- Geesje Prins, programmeur Amare, Den Haag
- Swantje Schäuble, oud-danseres, docent en coördinator Lucia Marthas
- Leo Spreksel, oud-artistiek leider Korzo
- Violien Vocks, programmeur Parkstad Limburg Theaters
- John Agesilas, Summer Dance FOREVER, Foundation Hip Hop Academy, docent AHK
- Wendy Lubberding, journalist
Genomineerden Jonge Zwaan meest indrukwekkende jeugddansproductie 2023
Als het anders loopt van Elien van den Hoek, Andreas Denk en Adam Peterson (Het Houten Huis/Plan d-/Club Guy and Roni) Als het anders loopt voert kijkers van uiteenlopende leeftijden mee in het doolhof van de zorgbureaucratie. Met een (ver)wonderlijke mengeling van dans, tekst, slapstick, muziek, vormgeving en beeldend theater maken de makers de in de overgereguleerde zorg onzichtbaar geworden mens weer zichtbaar. De samenwerkende gezelschappen Het Houten Huis, Plan d- en Club Guy and Roni hebben een opmerkelijk inclusieve verzameling performers bijeengebracht. In een uitzonderlijk staaltje multidisciplinaire samenwerking - waarbij decor én performers steeds in beweging blijven - slagen ze er in om een prangend maatschappelijk probleem te vertalen naar een enerverende en ontroerende theatrale vorm.
Superslow van Judith Faas (BonteHond) Met de primaire kleuren geel, blauw en rood, een drietal multi-inzetbare kubussen en een aantal basale attributen speelt Superslow in op de belevingswereld van peuters en kleuters van 2,5 jaar en ouder. Met deze minimale middelen en ondersteund door een inventieve soundtrack creëren de drie performers van BonteHond steeds weer nieuwe situaties, waarbij de onderlinge verhoudingen op verrassende wijze verschuiven. De op hiphop gebaseerde dans is toegankelijk maar niet simplistisch. Meekijkende ouders komen misschien vooral om te genieten van hun kind, terwijl het een eerste theaterervaring beleeft. Maar de volwassen kijker wordt door regisseur Judith Faas tevens op humoristische wijze bediend met verwijzingen naar retro-computerspelletjes en een parodie op heavy metal.
Nacht van Gaia Gonnelli (Dadodans) In de voorstelling Nacht brengen jeugddansgezelschap Dadodans en muziekensemble Insomnio de magische rituelen van de nacht tot leven, voor een publiek van 2 tot 8 jaar. Beginnend met ingehouden klanken en een in lilatinten gedompeld lichtplan laat choreografe Gaia Gonnelli aanvankelijk vooral de zachte en vriendelijke kanten van de nacht aan bod komen. Langs associatieve weg nemen de performers hun jonge publiek later ook mee naar de wat spannendere kanten van de duisternis. De vloeiende dans draagt bij aan het mysterie. Bijzonder is de organische wijze waarop dansers en musici hun bewegingen op elkaar afstemmen.
Genomineerden Jonge Zwaan meest indrukwekkende jeugddansprestatie 2023
Laura Feliu Casas in Als het anders loopt (Het Houten Huis/Plan d-/Club Guy and Roni) Het personage dat Laura Feliu Casas speelt en danst in de sociaal bewogen voorstelling over een falend zorgsysteem, Als het anders loopt, is terminaal ziek. Terwijl artsen en familie over haar hoofd haar ziekte bespreken verliezen ze het zicht op de mens achter de patiënt. De flexibele motoriek en zwijgende tragiek van Feliu Casa maken indruk: met vloeiende bewegingen stroomt zij in en uit het ziekbed. In een hartverscheurend mooi duet met een infuuspaal geeft de danseres een laatste keer vorm aan dromen en verlangens die nooit meer vervuld zullen worden.
Sellam El Achari in God is a DJ (SALLY Dansgezelschap Maastricht) In God is a DJ neemt Sellam El Achari het publiek mee als een coole gast met een koptelefoon, die zelf wel uitmaakt op welke muziek hij beweegt. In de voorstelling blijft El Achari voor de kijker een kalm identificatiepunt temidden van een groep dansers. Op natuurlijke wijze eist El Achari de aandacht op, waarbij hij kan opgaan in de groep en toch zichzelf kan blijven. In een rauwe solo die van binnenuit lijkt te komen laat hij zich kennen als de onbetwiste koning van de dansvloer: energiek, met een veelzijdige beheersing van stijlen en moves.
Yeli Beurskens in Hold Your Horses (De Dansers) In Hold Your Horses zoeken De Dansers naar houvast in een complexe wereld. De performers bewegen mee met een groep, maar dat levert ook spanningen op voor het individu. Yeli Beurskens geeft invulling aan die dynamiek van meedoen en jezelf blijven met een precies gedoseerde flow. Met ingehouden energie en bewegingen die voor zichzelf spreken ontpopt zij zich als een stille kracht. Het voelt volstrekt natuurlijk dat juist zij aan het eind van de voorstelling overblijft met muzikale motor Guy Corneille in een herhaling van steeds weer dezelfde, uitputtende poging om houvast te vinden bij een ander.
De Jeugddansjury 2022-2023 bestaat uit:
- Liesbeth Wildschut (voorzitter), danswetenschapper
- Fritz de Jong, danscriticus Parool
- Erik Kaiel, choreograaf
- Mouna Laroussi, danstheatermaker en performer
- Nicky van Rossum, programmeur Theater Orpheus, Apeldoorn
- Janneke Schmeitz, Schrittmacher Festival en dansprogrammeur Parkstad Limburg Theaters
De VSCD Dansprijzen worden uitgereikt sinds 1983. De winnaars ontvangen een bronzen beeld gemaakt door choreograaf en beeldend kunstenaar Toer van Schayk. De Zwanen worden mede mogelijk gemaakt door de Podium Cadeaukaart.
