VSCD heeft zich gebogen over het BIS advies van de Raad voor Cultuur. Als branchevereniging voor podia benadrukken we dat de programmeringssubsidies FPK essentieel zijn als aanjager voor meer diversiteit in programmering en publiek, dat we in de culturele sector op weg moeten naar één overheid (een convenant tussen het Rijk en andere overheden) en willen we graag verduidelijken welke verbindingen vanuit de podia het cultuurbeleid en het cultuurbestel op korte- en lange termijn kunnen versterken. Eerder deze week is door ons als reactie op het advies onderstaande brief naar staatssecretaris Gunay Uslu verstuurd.
Geachte Staatssecretaris Uslu, Beste Gunay,
Op 2 april bracht de Raad voor Cultuur haar advies over de aanvraag- en beoordelingsprocedure BIS 2025-2028 uit. Binnen afzienbare tijd zal ook het raadsadvies over cultuureducatie verschijnen.
Podia vormen samen met makers de spil van een levendige en fijnmazige culturele infrastructuur verspreid over heel Nederland. Om ervoor te zorgen dat we deze infrastructuur behouden, versterken en zo toegankelijk mogelijk maken voor (nieuw) publiek en makers geven we u namens de 152 podia die wij vertegenwoordigen enkele aandachtspunten mee in de opmaat naar uw uitgangspuntenbrief. We gaan graag met u in gesprek om de punten uit deze brief verder toe te lichten.
Op weg naar één overheid: convenant Rijk en andere overheden 2025-2028
U heeft aangegeven voor de komende kunstenplanperiode 2025-2028 niet te veel wijzigingen door te voeren om zo de sector enige rust te geven. Inmiddels is de Raad voor Cultuur wel gestart met een design thinking proces over een stelsel voor de periode na 2028; wij zijn hier als VSCD ook bij betrokken. Wij zijn blij te horen dat de wens om 'één overheid’ te realiseren bij veel stakeholders, waaronder Kunsten ’92, onderwerp van gesprek is. Het zou goed zijn om de aankomende periode hier al wel een tussenstap in te zetten in de vorm van een convenant tussen het Rijk, provincies en gemeenten. In dit convenant zouden onder meer afspraken kunnen landen over trendvolging bij indexaties en loon- en prijsbijstellingen. Podia hebben de afgelopen tien jaar nauwelijks indexatie van gemeenten ontvangen waardoor hun positie binnen het stelsel verzwakt is met alle nadelige consequenties voor het rijksgesubsidieerde aanbod van dien. Ook dient er in dit convenant ruimte te zijn om goede afspraken te maken in het kader van kansengelijkheid zodat betere toegang tot het podium en het aanbod voor kinderen en jongeren gerealiseerd kan worden. Bijvoorbeeld via een vervoersregeling binnen het programma CMK4 die we verderop in deze brief nader toelichten.
Programmeringssubsidies FPK essentieel als aanjager van meer diversiteit in programmering en publiek
Het Fonds Podiumkunsten (FPK) voert de afnamesubsidies (SRP, SKIP) en de programmering subsidies (2P en Podiumregeling) uit. Deze regelingen zijn het enige landelijke beleidsinstrument gericht op de cruciale rol van podia, die verder afhankelijk zijn van de individuele culturele ambities van hun gemeenten.
Door deze vorm van subsidies kan het rijksgesubsidieerde aanbod, dat door jonge of onbekende makers wordt gecreëerd, door het hele land geprogrammeerd worden. Voor veel podia is de programmering hiervan te risicovol omdat het publiek terughoudender is in het bezoeken van dit type aanbod. Zoals bekend ontvangen podia na jaren van bezuinigingen en gebrekkige indexering nauwelijks nog programmeringssubsidie van gemeenten en kunnen zij anders financieel niet uit wanneer voorstellingen te weinig bezoekers trekken. Juist afnamesubsidie stelt podia in staat de benodigde contextprogrammering en marketing te voeren waardoor dit vernieuwende en maatschappelijke aanbod toegankelijker wordt voor het publiek in stad en regio.
Tegelijkertijd zien we een trend dat steeds meer podia behoefte hebben aan voorstellingen die gemaakt zijn door makers die zich lokaal aan het podium verbinden en zo herkenbaar worden voor het publiek. Podia weten als geen ander wat er lokaal leeft en daarmee is ruimte voor (co)produceren door podia van essentieel belang bij het opbouwen van de relatie tussen (nieuw) publiek en makers. Zij spelen hierdoor ook een steeds nadrukkelijkere rol in het creëren van werk. Programmeringsregelingen als 2P en de Podiumregeling spelen op deze behoefte in. De afgelopen tijd is ter sprake gekomen, in besprekingen met uw ministerie, dat de Podiumregeling die het FPK recentelijk uit eigen middelen introduceerde en gericht is op coproductie door podia mogelijk geen vervolg krijgt ten bate van investeringen in de Fair Practice van makers. Directeur-bestuurder van Het Nationale Theater, Cees Debets, zegt hierover het volgende:
“Het is een onjuiste aanname dat het wegvallen van de programmasubsidie goed is voor de keten van podiumkunsten, het culturele landschap en het publiek. Het is evident dat Fair Pay belangrijk is, maar als de oplossing daarvoor het schrappen van deze regeling is dan is dit niet de goede methode. Als de regeling vervalt dan vormt het wegvallen ervan een directe bezuiniging voor podia en makers. Een zeer onwenselijke situatie.”
We willen u dan ook met klem verzoeken om de Podiumregeling te behouden en de investering in afname- en programmeringsregelingen de komende beleidsplanperiode juist verder te versterken van 9,1 miljoen euro nu (6,55 miljoen euro voor SKIP, SSRP en 2P plus 2,55 miljoen euro Podiumregeling) naar 10 miljoen euro voor de periode ’25-’28. Daarmee investeert u indirect in talentontwikkeling van nieuwe makers omdat het hen in staat stelt voldoende speelbeurten te maken en zich verder te ontwikkelen.
Maak binnen CMK4 regeling van FCP ruimte voor schoolbezoek aan podia en stimuleer zo inclusie
Jong publiek, zij zijn de belangrijkste stakeholders van de podia, omdat zij het toekomstige publiek vertegenwoordigen. Wij onderstrepen, net als u, het onmiskenbare belang van cultuureducatie. Kunst, cultuur en erfgoed zijn onmisbaar voor de vorming van jonge mensen. Een samenleving die kinderen en jongeren serieus neemt, zorgt daarom voor goede cultuureducatie die bereikbaar is voor deze doelgroep. Een goede basis voor cultuureducatie draagt zorg voor gelijke culturele ontwikkelkansen voor het jonge publiek, stelt kinderen en jongeren in staat om kennis te maken met podiumkunsten en geeft ruim baan aan talentontwikkeling.
Podia vormen zowel onder, als na schooltijd een belangrijke plek voor kinderen en jongeren om hun eigen talenten te ontdekken en kennis te maken met de magie van de professionele podiumkunsten. Al eerder informeerden we dat de coronacrisis ervoor heeft gezorgd dat drie van de vier leerlingen, die normaal regelmatig een bezoek brengen aan podia, geen toegang tot het podium hadden. De VSCD zet zich in voor een inclusieve podiumkunstensector, het jeugdige publiek is hierin een belangrijke doelgroep. Podia werken samen met scholen om podiumbezoek van jongeren te stimuleren. Een belangrijke drempel voor het schoolbezoek vormt echter het vervoer. Op sommige plekken in het land zijn initiatieven ontstaan om dit op te lossen omdat het niet voorzien is binnen de huidige CMK regeling. Een inspirerend voorbeeld van het toegankelijk maken van podiumkunsten is het project Wonka Podia in Zuidoost-Brabant. Zes podia in de Brainport regio bieden met Europese subsidie niet alleen gratis vervoer, maar produceren ook jeugdtheatervoorstellingen die passen bij hun jonge publiek. Op die manier wordt er een enorme slag gemaakt. Dit lokale initiatief verdient landelijke navolging. Wij roepen u op om het mogelijk te maken dat iedere PO leerling waar ook in Nederland en ongeacht het budget van zijn ouders ten minste eenmaal tijdens de basisschoolperiode een podium bezoekt met de klas. Om dit te realiseren is er 2,5 miljoen euro per jaar nodig. Op die manier wordt de ontbrekende schakel tussen amateurkunst, cultuureducatie en de professionele podiumkunsten aangebracht en de keten van talentontwikkeling verstrekt. We denken graag met u mee hoe we dit inhoudelijk mogelijk maken binnen de regeling CMK4 welke wordt uitgevoerd door het Fonds voor Cultuurparticipatie.
Tijd van transformatie: herpositionering podia
Theaters en concertzalen staan voor een transformatie die in de hele maatschappij voelbaar is. Onze door crises, bezuinigingen en vergrijzing gedomineerde tijd dwingt podia tot de vraag: wat is mijn kern, welke keuzes moet ik maken om van blijvende betekenis te zijn in de samenleving en wat heb ik daarbij nodig van mijn stakeholders? We grijpen dit ijkmoment aan om in werkateliers aan een (uitvoering)strategie te werken voor een nieuwe positionering, zowel naar het publiek toe als in het bestel.
Graag bieden we u begin juli het eerste exemplaar van dit onderzoek aan en gaan we verder met u in gesprek om samen de podiumkunsten te versterken.
Met vriendelijke groet,
Gabbi Mesters, directeur VSCD
